Ĕçре тупнă телей
Тавăтри пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан шкулта хăйсен профессине чунтан юратакан, ăслă та анлă тавракурăмлă педагогсем сахал мар. Вĕсенчен пĕри вăл - Анна Бурмистрова. Хастар чун-чĕреллĕскер шкулта пуçламăш класра вĕренекенсене çирĕп пĕлÿ пама тăрăшать. Унăн педагогикăри ĕç стажĕ пĕчĕк мар - хĕрĕх виçĕ çул. Ачасемпе ĕçлеме интереслĕ пулнине тахçанах аван туйса илнĕ.
- Эпĕ Хитекушкăнь ялĕнче кун çути курнă. Тавăт шкулĕнче ăс пухнă. Вĕренÿре те, спортра та хама лайăх енчен кăна кăтартма тăрăшнă. Вырăс чĕлхипе литературине кăмăлланă, çавăн пекех физкультура урокĕнче кĕске дистанцие чупма юратнă, - пуçларĕ калаçăва Анна Аркадьевна.
Хăй каланă тăрăх, шкула нихăçан та киле парса янă ĕçсене пурнăçламасăр кайман. Пушă вăхăт тупăнсан алла пĕр-пĕр илемлĕ литература тытса вуланă. Çапла майпа хăйĕн тавракурăмне ытларах анлăлатнă.
- Вĕрентекен пулма ача чухне ĕмĕт тытрăр-и? - пулчĕ ыйту.
- Манăн анне - Татьяна Семенова шкулта ачасене вырăс чĕлхипе литературине вĕрентнĕ. Çавăнпа та эпĕ унăн ĕçне хакласа ÿснĕ. Анне килте ачасен тетрачĕсене тĕрĕслесе ларнине хытă сăнаттăм. Ĕçĕ вăраха тăсăлатчĕ. Сĕтел хушшине кĕрсе ларсан пĕр-икĕ сехет иртмесĕр те вырăнтан тапранмастчĕ. Вăл тула тухсанах тетрадь страницисене уçса пăхаттăм. Хăшĕсем çинче предложенисене хĕрлĕ тĕспе паллă тунисем нумайччĕ. Анчах та юратнă çынран нимĕн ыйтса тĕпчемен - ятласран хăранă пулинех. Çав вăхăтрах вăл манăн шкулти вĕренÿпе те тăтăшах кăсăкланатчĕ. Эпĕ, паллах, япăх паллăсем илме пултарайман, мĕншĕн тесен тĕрĕсленине пĕлнĕрен кашни урока тĕплĕн хатĕрленнĕ, - терĕ Анна Бурмистрова.
Иртнине кăмăлпа аса илнĕрен-ши, унăн сăнĕ тăруках çуталса илчĕ. Унтан калаçăва малалла тăсрĕ.
- Кĕçĕн класра пире Валентина Золотова учительница вĕрентрĕ. Вăл урока питĕ интереслĕ ирттеретчĕ. Çавăнпа-ши, унăн кашни сăмахне тимлĕ итлеттĕмĕр. Пĕр-пĕр темăна ăнланмалла туллин уçса паратчĕ. Аслăрах классене куçсан та пире хăйсен ĕçне лайăх пĕлекен педагогсем тивĕçлĕ пĕлÿ пачĕç. Класра эпир вăтăр ача пулнă. Вĕренÿре пурте тăрăшулăхпа палăрнă, япăх паллă илсе пите хĕретес килмен, - сăмаха васкамасăр малалла шутарчĕ Анна Аркадьевна.
Шкултан киле килсен ашшĕпе амăшне пулăшассине тĕп вырăна кăларса тăратнă - урай çунă, апат-çимĕç пĕçернĕ, ĕне те сума пултарнă. Ĕçрен пушансан вара урама тантăшĕсемпе тĕл пулас тĕллевпе тухнă. Пĕрле пуçтарăнсан тĕрлĕ вăййа пикеннĕ - çамка çине тар тапса тухсан та ывăннине туйман.
Вăхăта тытса чараймăн, çулсем малаллах шунă. Шкулпа сывпуллашмалли самант та сисĕнмесĕр тенĕ пек çитсе тăнă. Хĕр алла аттестат илсен хулана çул тытнă. Анчах та çав çулхинех аслă вĕренÿ заведенийĕн алăкне уçайман, ун вырăнне ача садне ĕçе вырнаçнă. Апла пулин те учитель пулас ĕмĕт-тĕллеве пăрахăçламан. Çулталăкран Шупашкарти патшалăх педагогика институтне вĕренме кĕме ыйту кайса панă. Конкурс пысăк пулин те, çителĕклĕ бал пухса вĕренме кĕнĕ. Студент пулса тăнă.
- Институтра пĕлÿ илнĕ тапхăрта Шупашкар районĕнчи Ишлей тата Çĕньял шкулĕсенче практикăра пултăм, çавăн пекех студент çулĕсенче Чулхулари автомашинăсем туса кăларакан заводра та ĕçлесе куртăм, - пĕлтерчĕ Анна Бурмистрова.
Вăл аслă пĕлÿ илнине çирĕплетекен документа алла тытсан тăван кĕтесе таврăннă, Кĕçĕн Тăван шкулне ĕçе вырнаçнă. Çĕнĕ вĕренÿ çулне тулли кăмăлпа пуçланă.
- Пĕрремĕш хут урока вĕрентекен пулса кĕнине халĕ те лайăх ас тăватăп. Урасем чĕтретчĕç, ачасен куçĕсем çине пăхма именеттĕм. Апла пулин те хама алла илме, урока тивĕçлĕ шайра ирттерме пултартăм, - иртни патне таврăнчĕ педагог.
Пуян опыт пухас тесен нумай тăрăшмаллине аван ăнланнă. Ахальтен мар чун хушнипе хăйне хĕрхенмесĕр ĕçленĕ. Çамрăка пуян опытлă педагогсем усăллă сĕнÿ-канашпа пулăшнă. Анна Аркадьевна çирĕпленсе пынă. Темиçе çултан пурнăç çулĕ ăна Тавăт шкулне илсе çитернĕ. Вăл вăхăт тĕлне хăйĕн ĕçне лайăх пĕлсе çитнĕскер вĕренекенсем патне пĕлĕве çитерессипе кăна çырлахмасть, ачасен чун-чĕри патне çул тупма та пĕлет. Вĕренекенсене мухтани пĕлÿ енне туртăнма хистенине аван ăнланать.
Хĕрарăм хăйĕн профессине чун-чĕререн юратнăран ывăннине те пĕлмест, пуçламăш классенче вĕренекенсене тĕрлĕ конкурссене хутшăнтарассишĕн ăнтăлать. Ÿкерчĕксем тума вĕрентет, çапла майпа ачасен пултарулăхне ÿстерме пулăшать. Вĕрентекен вара хăйĕн тавракурăмне анлăлатасси çине пысăк тимлĕх уйăрать, мĕншĕн тесен вĕренекенсене пĕлÿпе тыткăнлама пултармалла-çке. Кĕнеке вуламасăр, интернетра кирлĕ информаци шыраса тупмасăр вара паянхи пурнăçпа тан утаймăн.
- Урокра çĕнĕрен те çĕнĕ мелсемпе усă куратăп, çакă ачана тĕрлĕ предмет енне туртăнма пулăштăр тата лайăх вĕренччĕр тетĕп. Ялан яваплăха туятăп. Кăçалхи вĕренÿ çулĕнче эпĕ тăваттăмĕш класс ачисене вĕрентетĕп. Вĕсемпе ĕçлеме вара çăмăл, мĕншĕн тесен тăватă çул хушшинче пĕр-пĕрне лайăх хăнăхса çитнĕ, çавăнпа та ачасемшĕн чун-чĕре ăшшине шеллеместĕп, учителĕн пархатарлă тивĕçне тăрăшса пурнăçлатăп, - калаçăва тăсрĕ Анна Аркадьевна.
Вăл пурнăç çине ÿпкелемест, ырă шухăш-ĕмĕтпе пурăнать. Пушă вăхăтра чăлха-нуски çыхасси, тĕрĕ тĕрлесси чун туртăмĕ пулса тăнă уншăн. Ал ĕçĕпе çур çĕр çитичченех ларма пултарать.
Ачасем хĕрарăма вăй-хăват парса тăраççĕ. Халĕ чи пахи уншăн вĕренекенсен юратăвĕ пулса тăнă. Вĕсемсĕр ăна тунсăх та кичем.
- Вĕрентекен ĕçĕ сире килĕшет пулĕ? - кăсăклантăм эпĕ.
- Учитель ĕçĕ питĕ яваплă. Пурне те пĕлесшĕн çунакан таса чунлă шăпăрлансемпе пĕлÿлĕх тĕнчинче çÿрени, мĕн пĕлнине пĕлменнисемпе тавçăрайманнисем патне çитерме тăрăшни мăнаçлантарать, хавхалантарать, чунра савăнăç вăратать. Чăнах, хăвăн ăс-тăнна, пултарулăхна ыттисене парнелесси - сăваплă ĕç. Ман шутпа, кашни вĕрентекен хăйĕн пурнăçне пархатарлă ĕçпе ирттерет, - шухăша уçрĕ Анна Бурмистрова.
Пуян опытлă педагог каланă тăрăх, ачасене паянхи пурнăç ыйтнă пек вĕрентес тесен тарăн пĕлÿ панисĕр пуçне шухăшлама, харпăр хăй тĕллĕн пĕлÿ пухма, пĕтĕмлетÿсем тума, йывăрлăхсене çĕнтерме те хавхалантармалла, уроксенче тĕрлĕ меслетсемпе, çĕнĕлĕхсемпе анлă усă курмалла.
Юрий КОРНИЛОВ.