Ял çынни такăр çулпа утасшăн
Паянхи пурнăç тÿрремĕнех çулсемпе çыхăннă. Пĕр-пĕр хулана çитмелле-и е ял-салана - çул çине тухатпăр. Унта пире меллĕ те хăтлă пултăр тесе мĕн тĕрлĕ специалист ĕçлемест-ши? Строителĕсемпе инженерĕсем, проект хатĕрлекенсем, юсав ĕçĕсем ирттерекенсем, çул-йĕр строительстви валли тĕрлĕ материал хатĕрлекенсем – вĕсен шучĕ çĕршывĕпе 750 пинрен те иртет. Шăпах вĕсем çулсеренех октябрь уйăхĕн 3-мĕш вырсарникунĕнче хăйсен професси уявне - Çул-йĕр хуçалăхĕн ĕçченĕн кунне паллă тăваççĕ. Кăçал вăл 20-мĕшне лекет.
Професси уявĕ умĕн Элĕк муниципаллă округ администрацийĕн строительство, çул-йĕр хуçалăхĕ тата пурăнмалли çурт-йĕрпе коммуналлă хуçалăх пайĕн начальникĕн çумĕпе Николай Малиновпа тĕл пултăмăр. Николай Валериановича округри çул-йĕрпе çыхăннă ĕçсем çинчен каласа пама ыйтрăм.
– Николай Валерианович, калаçăва «Элĕк – Илленушкăнь» автомобиль çулĕ çинчен пуçлар пулĕ. Янкурас, Урмай, Иштек, Хуравар, Кĕçĕн Тăван, Илленушкăнь ялĕсене çыхăнтаракан çул çинчи строительство ĕçĕсем 2020 çулта пуçланчĕç. Чăннипех те пысăк объект çинче лару-тăру мĕнлерех пырать?
– Чăнах та, «Элĕк – Илленушкăнь» автомобиль çулĕ 6 çухрăма тăсăлать. Пысăк объект валли укçи-тенки те чылай кирлĕ. Çавăнпа Чăваш Республикин Транспортпа çул-йĕр хуçалăхĕн министерстви йышăннипе ăна темиçе тапхăрпа тума палăртнă. Ĕçсене çулсеренех графикпа килĕшÿллĕн туса пыраççĕ. Кăçал пĕтĕмĕшле строительство ĕçĕсене 3,5 километр тăршшĕ çинче пурнăçлаççĕ. Çакна валли 33 501 157,89 тенкĕ уйăрнă, вăл шутран 31 826 100 тенки республика хыснинчен. Объектри ĕçсене пĕтĕмĕшле çитес çул вĕçлеме палăртатпăр.
– Сăмах укçа-тенкĕ çине çитрĕ пулсан округри çул-йĕр хуçалăхне тытса пыма çулталăкне мĕн чухлĕ укçа-тенкĕ уйăрни çинчен те ыйтса пĕлем-ха?
– 2024 çулта пĕтĕмĕшле çул-йĕр хуçалăхне валли бюджетран 65 миллион ытла тенкĕ уйăрнă, вĕсенчен 3 287 047,6 тенкĕ округ хыснинчен. Асăннă укçа-тенкĕпе муниципалитет тата ялсем чиккинчи вырăнти пĕлтерĕшлĕ пурте усă куракан автомобиль çулĕсенче юсав ĕçĕсем ирттерме тата вĕсене тытса тăнă çĕре каяççĕ. Çавăн пекех картишсене хăтлăх кĕртессипе çыхăннă ĕçсем валли те укçа-тенкĕ пăхса хăвараççĕ.
– Николай Валерианович, «Шупашкар - Сурски» - Вырăс Сурăм» автомобиль çулне юсани ку тăрăхра пурăнакансен транспорт ыйтăвне те татса пама пулăшать. Паянхи кун ĕçсем мĕнлерех пыраççĕ?
– Чăнах та, Вырăс Сурăм çулĕ юхăнса кайнине пула ку тăрăхри ял-салара пурăнакансем Шупашкарпа çыхăнтаракан транспортсăр тăрса юлчĕç. Ял çыннисен ыйтăвне тивĕçтерес тесе кăçал Элĕк округĕ муниципалитетсем хушшинче иртекен конкурсра иртнĕ çулхи кăтартусем тăрăх 3-мĕш вырăн çĕнсе илсе 9 миллионлăх гранта илме тивĕçрĕ. Шăпах çак укçа-тенкĕне асăннă çула юсанă çĕре яма йышăннă. Çавăн пекех перекетленĕ укçа-тенкĕ шучĕпе тепĕр 300 метр лаптăка тăсма палăртнă. Пĕтĕмпе 2,670 километр çинче юсав ĕçĕсем иртĕç. Ĕçсене ноябрь пуçламăшĕ тĕлне вĕçлемелле.
– Муниципалитет чиккинчи вырăнти пĕлтерĕшлĕ пурте усă куракан автомобиль çулĕсен шутне тепĕр объект кĕрет. Ку вăл «Туçи Шĕмшеш – Элеккĕнушкăнь – Шлан» - Сурăмпуç Шĕмшеш» çулĕ.
– Чăнах та, «Туçи Шĕмшеш – Элек- кĕнушкăнь – Шлан» - Сурăмпуç Шĕмшеш» автомобиль çул çинчи ĕçсене çак кунсенче вĕçлеççĕ. Унăн тăршшĕ - 1,4 çухрăм. «Самаев В.В.» уйрăм предприниматель ĕçсене кĕске вăхăт хушшинчех туса ирттерчĕ. Строительство ĕçĕсене пурнăçлама пĕтĕмпе 13,9 миллион тенкĕ тăкакланă. Маларах палăртнă йышăнупа килĕшÿллĕн вĕри асфальт-бетонпа тикĕслетнĕ, çиелти сийне 5 см хулăнăш хурса тухнă. Çавăн пекех çул хĕррисене çирĕплетме, шыв юхма тимĕр бетон лотоксем вырнаçтарма палăртнă.
- Ялсем чиккинчи çулсен шăпи мĕнлерех-ши?
- Кăçал ялсем чиккинчи вырăнти пĕлте- рĕшлĕ пурте усă куракан автомобиль çулĕ-сем çинче те ĕçсем кал-кал пычĕç. Пĕтĕмпе 1,950 çухрăм çул çинче юсав ĕçĕсем ирттернĕ. Вăл шутра Мăн Тукташра, Вутланта, Йăлкăшра, Писĕпре, Яккушкăньре, Ураскилт-ре çулсем хытарнă. Çавăн пекех Элĕк салинчи Ача-пăча ÿнер шкулĕ умне асфальт сарнă.
- Ял çыннисем юлашки вăхăтра «Пуçаруллă бюджет» программăпа усă курса вырăнти çулсене юсаççĕ. Кăçал вара ку енĕпе ĕçсем мĕнле пыраççĕ?
- Халăх пуçарăвĕпе çыхăннă программа пулăшнипе çулсеренех ялсенче çулсем çине вак чул саратпăр. Кăçал та ку енĕпе пĕтĕмпе 12 проект конкурс витĕр ăнăçлă тухнă. Акă паянхи куна Яккушкăньре, Шуркассинче, Мăн Этменте, Сатлайкăра, Ураскилтре, Çулавăçра, Писĕпре, Тăвăш Юнтапара, Ярушкăра ĕçсене вĕçленĕ. Чăваш Сурăм тăрăхĕнчи Анатри Юлăшра та çул сарма ĕлкĕрнĕ. Халĕ подряд организацийĕ Анатри Хурасанта ĕçлет, ун хыççăн Анатри Шĕвĕше куçма палăртать.
- Асăннă программа пулăшнипе ял урамĕсенче кăна мар, масарсем патне каякан çулсене сарма та тăрăшаççĕ ял çыннисем.
- Чăнах та, кун пекки йăлара пур. Çулсеренех масар çулĕсене вак чул сарса хăтлăх кĕртме тăрăшаççĕ. Кăçал ку енĕпе Шĕмшешсем, Мăнвылăсем, Ураскилтсем, Кĕçĕнтăвансем, Атмалкассисем, Шафранчăкпа Илленушкăньре пурăнакансем пуçарулăх кăтартрĕç.
- Николай Валерианович, професси уявĕ çывхарнă май мĕн суннă пулăттăр çул-йĕр хуçалăхĕнче ĕçлекенсене?
- Элĕк округĕнчи çул-йĕр хуçалăхĕнче ĕçлекенсене пурне те ĕçре ăнăçу, çемьере килĕшÿ тата çирĕп сывлăх сунатăп. Проектсем яланах ăнăçлă пулччăр! Çул çинче çÿрекенсенчен тав сăмахне ытларах илтмелле пултăр!
Марина ЛЕОНТЬЕВА.